یکی از معروف ترین های اصفهان پل خواجو است که پیش مردم اصفهان اهمیت بسیار بالایی دارد. این پل ۳۰۰ سال پیش توسط شاه عباس دوم به صورت امروزی ساخته شد. نام های دیگری که این پل دارد عبارتند از: پل شاهی، پل بابا رکن‌الدین، پل شیراز و پل حسن‌آباد. پل خواجو یکی از شاهکارهای پل‌سازی سراسر جهان است که معماری و تزیینات انجام شده در آن بسیار زیبا و چشم‌نواز می باشد. در مرکز این پل زیبا، ساختمانی به نام «بیگر بیکی» وجود دارد که از آن به عنوان سکونتگاه موقتی شاه صفوی و خانواده‌اش استفاده می‌شد. وجه تسمیه این پل به مناسبت لقب بزرگان و خواجه‌های دوران صفوی است که روی آن گذاشته اند. یکی از کارهای جذاب در زمان مسافرت به اصفهان این است که دم غروب به سمت پل خواجو بیایید و آن جا به صدای موسیقی سنتی و آواز خوانی مردم دلگرم اصفهان گوش جان بدهید.
تاریخچه پل خواجو
پل خواجو که بر روی رودخانه زاینده رود قرار دارد، در سال 1060 هجری قمری احداث شده است. استفاده ای که از این پل می شده برای عبور عابران و کالسکه ها بوده است. بعد از به روی کار آمدن ماشین ها از این پل برای عبور با اتوموبیل نیز استفاده می شد که بخاطر تردد بیش از حد بسته شد و امروزه تنها عابران پیاده قادر به عبور از روی این پل هستند.
پل خواجو که به نام های دیگری نیز معروفه بوده است در دوره حکومت صفویان ساخته شده است. نام های دیگر این پل عبارتند از: پل شاه، حسن آباد، شاهی، بابا رکن الدین و... این اثر تاریخی که امروزه محل بازدید بسیاری از گردشگران و توریست ها می باشد، به دستور شاه عباس دوم ساخته شده است. علت نام گذاری این پل به نام پل خواجو، واقع شدن آن در محله خواجو اصفهان است.
هدفی که شاه عباس دوم دستور ساخت این پل را داد این بود که محله خواجو با تخت فولاد و راه شیراز را به هم متصل کند. در قسمت های شرقی و غربی این پل بنایی با تزئیناتی همچون نقاشی دیده می شود. این مکان برای تماشای مسابقات شنا و قایقرانی بوده است و درباریان و پادشان به تماشای این مسابقات در این مکان می پرداختند.
معماری پل خواجو اصفهان
پل خواجو یکی از شاهکار های معماری جهان است که علاوه بر سبک معماری، کاشی کاری و نقاشی های فوق العاده ای دارد. این پل که چشم هر بیننده ای را به خود جلب می کند دارای عرض 133 متری و پهنای 12 متری است. این پل دارای چند ردیف پله بوده که می توان بر روی آنن ها نشست و زاینده رود را تماشا کرد.
ساختار کلی این پل به گونه ای است که دارای 24 دهانه بوده و دو مجسمه شیرسنگی در ضلع شرقی آن قرار دارد. پس از تحقیقات بر روی این دو مجسمه شیر سنگی متوجه شدند که این دو شیر نماد سپاهیان بختیاری اسفهان بوده که در زمان حکومت صفویان بوده اند.
در زمان های قدیم، پل خواجو سد بند نیز محسوب می شده است. یکی از ایران شناسان آمریکایی به نام اپهام پوپ پس از انجام تحقیقات بسیار در مورد هنر و تاریخ ایران، درباره پل خواجو اینگونه می گوید“در ساخت پل خواجو به عقیده ی خارجیانی که از آن دیدن کرده اند؛ ضرب آهنگی از شرافت، عزت، شادترین ابزار و قوام و شاخصه هایی از سرگرمی و تفریح وجود دارد!”
این پل به نحوی طراحی شده که توانایی کنترل جریان آب را به خوبی دارد. یکی از دلایل آن این است که در قدیم به نوعی سد بند بوده است. کنترل آب در این پل توسط باز و بسته شدن دریچه هایی که روی آن قرار دارد جریان آب را کنترل می کند. در زمانی که دریچه های سد بسته می شدند، آب پشت سد بالاتر قرار می گرفت و برای آبیاری زمین های کشاورزی و باغ ها مورد استفاده قرار می گرفت.
یکی از حرف هایی که از زمان های قدیم در مورد پل خواجو گفته می‌شده آن است که هر چقدر آب بیشتری به پایه های آن برسد، پایه ها مستحکم تر خواهند بود و استحکام پایه های این پل به میزان آبی که به این ستون ها می‌رسد بستگی دارد. این پل در سال 1310 شمسی در تاریخ 15 ام دی ماه جزو آثار ملی ایران ثبت شد.
شیر سنگی پل خواجو
در کتاب دانشنامه تخت فولاد نوشته استاد جلال الدین همایی تعداد شیر های سنگی اصفهان 12 عدد است. که به ترتیب در مکان های زیر قرار گرفته است.
- درب کوشک
- آبخشان
- درب امام
- امامزاده احمد
- گلستانه
- امامزاده حمزه
- خواجه علی شاه
- امامزاده اسماعیل
- طوقچی
- تخت فولاد
- پل خواجو اسرار پل خواجو
اسرار پل خواجو
این پل هم همچون دیگر آثار باستانی دارای اسراری است که توجه بسیاری از متخصصین و تاریخ شناسان را به خود جلب کرده است. از جمله مواردی که توجه باستان شناسان به آن جلب شده است می توان به شیرهای سنگی، شمع های قرار گرفته در پل خواجو، طرح عقابی با بالهای باز در پل خواجو، سنگ قبرهای شگفت انگیز پل خواجو و وجود آب در پایه های پل خواجو اشاره کرد.
راز شمع های پل خواجو
اگر فردی در طبقه پایین و بخش انتهایی پل خواجو بایستد و با زاویه ای 40 درجه با افق به پل نگاه کنید، خواهید دید که از دیواره های پیشین و پسین شکلی شبیه به شمع ایجاد می شود. نکته جالب این است که در زمان ساخت این پل هیچ گونه نرم افزار های معماری وجود نداشته که دید سه بعدی آن را به راحتی ببینند.
