سفر به شهر کویری یزد برای گردشگران خارجی و ایرانی جذابیت بسیاری دارد چرا که در گوشه و کنار این شهر می‌توان بنا‌های تاریخی پر ابهتی را مشاهده کرد که با معماری خاص هماهنگ با آب و هوای کویری ساخته شده‌اند و هر بیننده‌ای را غافلگیر می‌کنند . شهر یزد قدیمی‌ترین شهر خشتی جهان است که همچنان پا بر جا باقی‌مانده و به حیات خود ادامه می‌دهد. یکی از جا‌های دیدنی یزد میدان امیرچخماق است که قدمت آن به قرن ۸ شمسی می‌رسد و از ابعاد مختلفی مانند اجتماعی، اقتصادی و مذهبی مورد استفاده و توجه اهالی شهر قرار گرفته و به یکی از جاذبه‌های گردشگری یزد تبدیل شده است.
میدان امیر چخماق در بافت تاریخی و قدیمی شهر یزد قرار گرفته و شامل بنا‌های مختلفی مانند بازار، تکیه، مسجد، آب انبار و بقعه است هر کدام از بنا‌هایی که در میدان امیر چخماق قرار گرفته‌اند شاخصه تاریخی خود را داشته و به زیبایی و ارزش میدان می افزایند. مردم یزد به اختصار این میدان را میر چخماق می نامند و بسیاری آن را با نام میدان حماسه یزدی‌ها می‌شناسند.
تاریخچه میدان امیر چخماق یزد
زمان دقیق ساخت میدان امیر چخماق قرن ۸ و ۹ شمسی تخمین زده شده است. بر اساس شواهد تاریخی بنیانگذار اولیه و اصلی میدان یکی از سرداران تیموری به نام امیر جلال‌الدین چخماق بود که به عنوان حاکم شهر یزد انتخاب شد سپس با همکاری همسر خود میدان را با بنا‌های اطراف آن ساخت در واقع امیر چخماق میدانی ساخت تا بسیاری از نیاز‌های مردم شهر را برآورده کند . مهم‌ترین بنایی که در میدان امیر چخماق ساخته شد مسجد جامع نو بود که در جلوخان آن میدانگاه بزرگی وجود داشت پس از مرگ امیر چخماق، اهالی شهر یزد نام میدان و مسجد را به نام او تغییر دادند. در زمان صفویان و حکومت شاه عباس یعنی زمانی که کشور تحولات بسیاری را تجربه می‌کرد میدان امیر چخماق هم رونق بیشتری گرفت. برای مثال شاه عباس دستور داد چهار سوقی به میدان ضمیمه شود که در آن کاروانسرا‌هایی برای اِسکان مسافران ساخته شد.
در زمان حکومت قاجاریان و به طور دقیق‌تر حکومت فتحعلی شاه قاجار بخش‌هایی به میدان اضافه گشتند که مهم‌ترین آنها یک حسینیه بود. در دوره پهلویان بسیاری از افراد میدان را برای دفن درگذشتگان استفاده کردند که به سرعت جلوی این کار گرفته شد و تغییرات متعددی بوجود آمد. یکی از تغییرات مهم در میدان امیر چخماق، خیابان کشی غیر اصولی بود که باعث تخریب دیواره‌های میدان شده و میدان کوچک، مسجد و حسینیه را با هم ادغام شدند. خوشبختانه با تمام فراز و نشیب‌ها امروزه میدان امیر چخماق همچنان پابرجا است و جز مهم‌ترین جا‌های دیدنی یزد به شمار می‌آید.
بنا‌های مختلف در میدان امیر چخماق
در زمان‌های قدیم میدان‌ها ساخته می‌شدند تا محلی برای داد و ستد، عبادت، استقبال از امیران، استراحت و … باشند. میدان امیر چخماق هم از این قاعده مستثنی نبود و بنا‌های زیادی در آن ساخته شد تا به رفاه مردم کمک کند. هر کدام از این بنا‌ها کاربری خاصی داشتند و با گذشته قرن‌ها، تبدیل به آثار ارزشمند ملی شده‌اند. تعدادی از بنا‌های موجود در میدان امیر چخماق را در ادامه معرفی می‌کنیم.
مسجد امیر چخماق
قدیمی‌ترین بنایی که در میدان امیر چخماق قرار گرفته است مسجد امیر چخماق می‌باشد بسیاری از مردم این مسجد را با نام مسجد دهوک می‌شناسند. بعد از مسجد جامع یزد، مسجد امیر چخماق از نظر تاریخی و زیبایی ارزش فراوانی دارد. ورودی‌های مختلفی برای این مسجد ساخته شده تا مردم بتوانند از هر سمت وارد شوند در مسجد هم کاشیکاری‌های معرق و گچکاری‌های مقرنس وجود دارند که چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کنند. یک محراب از جنس سنگ مرمر در مسجد امیر چخماق وجود دارد که در نوع خود بی‌نظیر است همچنین مسجد دارای دو شبستان زمستانی و تابستانی می‌باشد که هر کدام در فصل مناسب مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
بازار حاجی قنبر
نقش تجاری و اقتصادی میدان امیر چخماق به عهده بازار حاجی قنبر است. شخصی به نام حاجی قنبر جهانشاهی که در روزگاری حاکم یزد بود این بازار را در گوشه‌ای از میدان ساخت تا محل داد و ستد مردم باشد. بسیاری از کسب و کار های قدیمی در این بازار فعال بودند ولی متاسفانه در زمان پهلویان به واسطه خیابان کشی غیر اصولی از بین رفتند. خیابانی که به میدان امیر چخماق می‌رسید بازار حاجی قنبر را به دو قسمت تقسیم کرد و به ناچار حجره‌هایی که بر سر راه ساخت خیابان بودند به کلی از بین رفتند. خوشبختانه همچنان بخش شمالی بازار حاجی قنبر فعال است و در آن مغازه‌هایی مانند شیرینی فروشی، پارچه فروشی، طلا و جواهرات، فرش و … وجود دارند و بازار حاجی قنبر را به یکی از مهم‌ترین بازار‌های شهر یزد تبدیل کرده‌اند.
نخل میدان امیر چخماق
این نخل تاریخی شامل یک تابوت چوبی است که اطراف آن را پنجره‌های چوبی با گره‌های چینی فرا گرفته‌اند. مردم یزد در مراسم عزاداری ماه محرم این نخل را در اطراف میدان حمل می‌کنند. بسیاری از محققان قدمت نخل را برابر با زمان حکومت صفویان می‌دانند.
دسترسی به میدان امیر چخماق
میدان امیر چخماق در خیابان امام خمینی کنار چهارراه شهدا است. این میدان به صورت ۲۴ ساعته دایر است و به نوعی محل گذر مردم به حساب می‌آید بنابراین می‌توانید در هر ساعت از شبانه‌روز از این مکان دیدنی بازدید کنید.
برای بازدید از مسجد و تکیه بایستی بلیط ورودی دریافت کنید.
جاذبه‌های گردشگری در نزدیکی میدان امیر چخماق
- مسجد جامع یزد
- موزه آب
- آب انبار شش بادگیری
هتل‌ها در نزدیکی میدان امیر چخماق
- هتل داد یزد
- هتل صفائیه یزد
- اقامتگاه بومگردی نارتی تی
- و ...
