رفتن به سفر فارغ از تفریح و خوشگذرانی و بازدید از جاذبه‌های توریستی، از ویژگی‌های دیگری نیز برخوردار است؛ یکی از این ویژگی‌ها خریدن سوغاتی برای دوستان و آشنایان است که میتوانند تا سالها خاطره و لحاظ شیرین سپری شده در سفر را زنده کنند. همچنین همانطور که میدانید هر شهر سوغاتی مربوط به خودش را دارد و اگر تصمیم گرفتید به نقطه‌ای از کشورمان سفر کنید بهتر است تا با سوغاتی‌های آن شهر آشنا شوید. امروز به سراغ شهر زیبا و تاریخی همدان میرویم تا از آداب و رسوم خرید سوغاتی در این شهر مطلع شویم.
این شهر دارای قدمت بسیار بالایی است که جاهای دیدنی همدان گواهی بر این موضوع است. همدان مهد ترشی، صنایع دستی و انواع مختلف شیرینی ها است به طوری که رتبه دوم را از نظر تنوع صنایع دستی در کشور از آن خود کرده است. از اصلی ترین سوغات همدان میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
سوغاتی های خوراکی همدان
حلوا زرده
این حلوا یکی از شیرینی هایی است که به ثبت ملی رسیده و این حلوا یکی از دسر‌هایی است که همدانی‌ها از آن زیاد برای پذیرایی مهمانان استفاده می کنند. حلوا زرده شباهت زیادی با فرنی و دیگر دسر‌های مشابه دارد اما رنگ آن کمی نارنجی‌تر و غلظت آن نیز بیشتر است. همچنین این دسر لذیذ بسیار مقوی و سرشار از پروتئین است. برای ساخت حلوا زرده شکر و نشاسته و تخم مرغ را با زعفران و گلاب کاشان مخلوط می کنند و در موارد صنعتی به آن آرد برنج نیز اضافه میکنند.
باسلوق
باسلوق از معروف‌ترین سوغاتی‌های شهر همدان است که به واسطه‌ی طعم خوبش طرفداران زیادی را پیدا کرده است. بهترین نوع باسلوق در ملایر یافت میشود که در ۸۵ کیلومتری همدان قرار دارد. البته خوب است بدانید باسلوق منحصرا متعلق به همدان نیست و جزو سوغاتی‌های مراغه و اراک نیز بشمار می رود.
برای طبخ باسلوق از دوشاب (شیره‌ی انگور)، نشاسته، مغز بادام یا مغز زردآلو شیرین به همراه ادویه‌های مختلف استفاده میشود. پوست مغز بادام یا زردآلو را جدا کرده و آن هارا به ترتیب در نخ چیده و آویزان میکنند تا خشک شوند. سپس شیره انگور را میجوشانند تا نیمی از آن تبخیر شود سپس شیره‌ی باقی مانده را با نشاسته مخلوط کرده و نخ‌هارا به این ترکیب آغشته و مجددا آویزان میکنند. پس از گذشت نیم ساعت مجددا نخ‌هارا با ترکیب آغشته کرده و آویزان میکنند. یک ماه بعد آن‌هارا پایین آورده و باسلوق‌هارا جدا میکنند؛ سپس آن‌هارا در ظرف چوبی میچینند تا شکرک بزند. البته نوع دیگری از باسلوق نیز وجود دارد که سجوق نام دارد و برای تهیه آن بجای اینکه باسلوق را در نخ بچینند، گرد کرده و در آن مغز گردو میگذارند و با گذاشتن آن در ظرف سفالی منتظر میشوند تا شکرک بزند و قابل استفاده شود. در روزهای آغاز سال نو میتوانید انواع و اقسام باسلوق را در بازار‌های شهر همدان پیدا کرده و طعم دلنشین آن را تجربه کنید
انگشت پیچ
انگشت پیچ یکی از قدیمی‌ترین سوغاتی‌های شهر همدان بشمار میرود که بین 100 تا 130 سال قدمت دارد. در ایام ماه رمضان انگشت پیچ تبدیل به یکی از محبوب‌ترین خوراکی‌ها در همدان میشود. عبارت انگشت پیچ یک اصطلاح است و به تمامی مواد غلیظی که قابلیت پیچیده شدن دور انگشت را دارند اطلاق میشود مانند عسل یا شیره انگور .در تهیه انگشت پیچ از سفیده مرغ، گلاب، گزاَنگِبین (ماده‌ای که از بوته گز تولید میشود)، شکر و آب استفاده میشود و زرده‌های آن نیز در طبخ حلوا زرده به کار گرفته میشود. در فرآیند تهیه انگشت پیچ این ترکیب را به اندازه‌ای هم میزنند تا ماده‌ای غلیظ مانند عسل درست شود.
انواع مختلفی از انگشت پیچ در همدان یافت می شود برای مثال نوعی دیگر آن به صورت حلوا است که مواد آن را زاج سفید، قند، تخم مرغ، عرق بیدمشک، آبلیمو و هل تشکیل میدهند یا در برخی موارد با ترکیب مواد دارویی اقدام به تهیه انگشت پیچ میکنند (انگشت پیچ مرمکی که مخلوطی از مرّ و عسل است و درمانی برای سرفه مزمن به شمار می رود، از جمله انگشت پیچ‌های تهیه شده از مواد دارویی به شمار می رود).
نان کماج
نان کماج یکی دیگر از سوغاتی‌های همدان بشمار میرود که دارای شهرت جهانی است و طرفداران زیادی دارد. پخت نان کماج از سال‌های بسیار دور در همدان رواج داشته است و محلی‌های شهر همدان تبحر خاصی در طبخ این نان لذیذ داشته و دارند بنابراین اگر به محله‌های قدیمی همدان سری بزنید با بهترین کیفیت از این نان مواجه خواهید شد.از اصلی‌ترین مواد مورد نیاز برای تهیه این نان خوشمزه میتوان به آرد، شکر، آب، کره، تخم مرغ، کنجد، گردو و دارچین اشاره کرد.
صنایع دستی همدان
یکی از اصلی‌ترین و پرطرفدار‌ترین صنایع موجود در همدان مربوط به صنایع دستی آن میشود که قدمتی بسیار بالایی دارد و سالانه افراد زیادی را از نقاط مختلف جهان به این شهر میکشاند. در ادامه به معرفی برخی از صنایع دستی شهر همدان می پردازیم
سفال لاله‌جین همدان
کمتر کسی در ایران پیدا میشود که تابحال نام لاله‌جین و سفال‌های مشهور آن را نشنیده باشد. لاله‌جین همدان به واسطه‌ی دارا بودن ذخایر مناسب خاک رس و تولید سفال‌های بسیار زیبا و هنری شهرت جهانی یافته است و به تنهایی تبدیل به دلیلی برای گردشگران خارجی شده تا به ایران سفر کرده و علاوه بر لذت بردن از طبیعت شگفت‌انگیز کشورمان، از این شهر کوچک در همدان نیز دیدن کنند. هنر سفالگری بیش از 650 سال است که در شهر همدان نسل به نسل منتقل میشود. سفال را میتوان اصلی‌ترین سوغات همدان دانست.
امروزه بیش از 6 هزار نفر در بیش از 2 هزار کارگاه که بخش عمده‌ای از آن در لاله‌جین قرار دارند، شبانه روزی در تلاش هستند تا با تولید سفال‌های باکیفیت و زیبا، کمکی بزرگ به اقتصاد کشور در زمینه صنایع دستی کنند. با بازدید از شهر کوچک لاله‌جین که در 25 کیلومتری همدان_فرسفج قرار دارد با انواع مختلف سفال از قبیل سفال‌های تزیینی و یا مصرفی با نقاشی‌ها و طرح‌های مختلف روبرو خواهید شد که زیبایی آن‌ها شما را شگفت‌زده خواهد کرد.
چرم همدان
چرم نیز از دیگر سوغاتی‌های همدان به شمار میرود که به واسطه‌ی کیفیت بالای آن به دیگر کشور‌ها نیز صادر میشود. فلسفه رشد صنعت چرم در همدان به بیش از 3 هزار سال پیش باز میگردد و از آنجایی که دامپروری از دیرباز جزو فعالیت‌های رایج در این استان بشمار میرفت، عده‌ی زیادی از مردم همدان به هنر چرم‌دوزی مسلط هستند. هرچند امروزه به دلایل مختلف صنعت چرم در همدان وضعیت خوبی را تجربه نمیکند و تعدادی از کارخانه‌ها تعطیل شده‌اند اما در گذشته اوضاع به این شکل نبوده است. سالها پیش سه دباغ‌خانه به نام‌های سنگ شیر، قانتور و آقایی، مسئولیت تولید بخش عمده‌ی چرم در همدان را برعهده داشتند و در برهه‌ای از زمان همدان تبدیل به یکی از مراکزی شده بود که مرغوب‌ترین و باکیفیت‌ترین چرم در کشور را تولید میکرد.
گلیم و قالی همدان
گلیم و قالی یکی از ماندگار‌ترین و خاطره‌انگیز‌ترین سوغاتی‌های همدان است که از گذشته با رشد خوبی همراه بوده است و علاقمندان به طرح‌ها و نقش‌های اصیل ایرانی را به خود جذب کرده است. تبحر افراد باتجربه و استاد‌کاران در این حوزه باعث شده است تا افراد زیادی مجذوب گلیم‌ها و قالی‌های شهر همدان شوند. گلیم‌های همدان بیشتر در طرح‌هایی مانند گل قندی، خرچنگی، زنگوله، اسلیمی، گل سبدی، ضربدری و جناقی عرضه میشوند که رنگ آن‌ها نیز از شیره درختان و گیاهان بدست می‌آید. همچنین لازم است بدانید شهر نهاوند دارای مرغوب‌ترین قالی‌ها و گلیم‌ها در تاستان همدان است و اگر تصمیم به تهیه گلیم یا قالی دارید، میتوانید در آنجا انواع مختلف آن‌ها را از نزدیک بررسی کنید.
مرواربافی
مرواربافی نیز از جمله هنر‌هایی است که در شهر همدان رواج دارد. گیلان به عنوان اصلی‌ترین تولید‌کننده این محصول شناخته میشود اما بدلیل اینکه مروار در همدان کشت میشود، مرواربافی در این استان هم انجام میشود. از مروار محصولات مختلفی مانند جامیوه‌ای، جانانی، سبد و... ساخته میشود یا از آن برای تزیین صندلی، میز، لباس و... استفاده میشود که هم کاربردی بوده و هم زیبایی خاصی را به همراه دارد.
استان همدان در کنار زیبایی‌های بسیار زیاد و جاذبه‌های گردشگری مختلف دارای سوغاتی‌های فراوان از جمله شیرینی‌ها و خوراکی‌های لذیذ و صنایع دستی بسیار زیبا نیز است که میتوانند خاطره‌ای خوش از سفری دلنشین و به یاد ماندنی را تا مدت‌ها برای شما زنده نگه دارند.
