شیراز به لحاظ تنوع در سوغات یکی از غنی‌ترین شهرهای کشورمان به‌شمار می‌رود. انواع خوراکی‌ها، عرقی‌جات و صنایع دستی شیراز را از این حیث به یکی از ارزشمندترین شهرهای ایران بدل کرده است. در این یادداشت به‌اختصار از سوغات شیراز می‌گوییم، نخست به‌اختصار برخی از مهم‌ترین شیرینی‌جات این شهر را معرفی می‌کنیم، سپس از برخی عرقی‌جات می‌گوییم و در آخر به شماری از صنایع دستی این شهر می‌پردازیم.
سوغات شیراز چیست ؟
یوخه
یوخه از جمله شیرینی‌های خوشمزه‌ی مخصوص شیراز است. این سوغات شیراز با استفاده از خمیری تازک تهیه می‌شود. برای تهیه‌ی یوخه روی این خمیر نازک پودر شکر و دارچین ریخته می‌ریزند و سپس آن را رول می‌کنند. پس از رول کردن خمیر، آن را در اندازه‌های مشخصی می‌برند. یوخه در کرمانشاه نیز با شیوه‌ی تقریباً مشابهی پخته می‌شود؛ البته این شیرینی در کرمانشاه کاک نامیده می‌شود. ضخامت هر لایه در یوخه نسبت به کاک کمتر است. معمولاً یوخه یا کاک را پودر پسته، نارگیل و خلال بادام نیز تزیین می‌کنند.
مسقطی
مسقطی از خوشمزه‌ترین شیرینی‌های شیراز است. مسقطی نوعی حلوا به شمار می‌رود. در تهیه‌ی این شیرینی کشدار و ژله‌ای از نشاسته به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مواد اولیه استفاده می‌شود. از دیگر ویژگی‌های این سوغات شیراز آن است که تهیه‌ی آن با طعم‌های مختلفی ممکن است؛ از جمله این طعم‌ها می‌توان به زعفرانی، پسته‌ای، زرشکی و... اشاره کرد. علاوه بر نشاسته، می‌توان به شکر، گلاب، روغن و... نیز به‌عنوان سایر مواد سازنده‌ی مسقطی اشاره کرد. طرز تهیه‌ی این شیرینی تا حد زیادی به طرز تهیه‌ی فرنی نشاسته شباهت دارد؛ با این تفاوت که مدت‌زمان تدارک آن طولانی‌تر و جزئیات تهیه‌ی آن بیشتر است. میزان بالای پروتئین در مسقطی همچنین می‌تواند. این سوغات شیراز همواره با استقبال درخور توجه مسافران و گردشگران مواجه شده است.
کلوچه شیرازی
از جمله خوشمزه‌ترین شیرینی‌های شیراز می‌توان به کلوچه‌ی این شهر اشاره کرد. این سوغات شیراز همواره مورد توجه ویژه‌ی گردشگران قرار داشته است. این کلوچه معمولاً در شیرینی‌فروشی‌های شیراز در کنار مسقطی به‌فروش می‌رسد. کلوچه‌‌شیرازی شباهت زیادی به شیرینی برنجی دارد. معمولاً از تخمه خرفه برای تزیین این شیرینی استفاده می‌کنند. صرف کلوچه شیرازی با یک نوشیدنی داغ مثل چای لذت خوردنش را چند برابر می‌کند. در طبخ این سوغات شیراز از تخم‌مرغ، روغن جامد و گلاب به‌عنوان اصلی‌ترین مواد اولیه استفاده می‌شود. از دیگر ویژگی‌های کلوچه شیرازی می‌توان به عطر مطبوع آن اشاره داشت.
بادام سوخته
بادام سوخته دیگر سوغات شیراز است که همواره با استقبال فراوان گردشگران مواجه شده است. بادام سوخته نیز نوعی شیرینی سنتی است که در طبخ آن از بادام به‌عنوان اصلی‌ترین ماده‌ی اولیه استفاده می‌شود. علاوه بر بادام، موادی نظیر شکر، آب، روغن و آبلیمو نیز در تهیه‌ی این شیرینی خوشمزه به کار گرفته می‌شوند. در تهیه‌ی بادام سوخته، بادام و شکر و آب را با هم مخلوط می‌کنند؛ آن‌گاه مخلوط حاصل را آن‌قدر حرارت می‌دهند تا شکر آب شود؛ به این ترتیب پوششی شیرین روی بادام ایجاد می‌شود. طعم لذیذ بادام سوخته آن را به یکی از پرمصرف و پرطرفدارترین شیرینی‌های شیراز تبدیل کرده است.
عرق بهار نارنج
علاوه بر انواع شیرینی‌جات، شیراز به انواع عرقی‌جات نیز مشهور است. آب و هوای شیراز منجر به آن شده تا این شهر باغات زیادی را در خود جای دهد؛ همین امر باعث شده تا این شهر بستر رشد گیاهان دارویی پرشماری باشد. به همین خاطر است که عرقیات گوناگونی در شیراز تولید می‌شود. از مهم‌ترین عرق‌هایی که شیراز را به آن می‌شناسند می‌توان به عرق بهارنارنج اشاره کرد. کمتر کسی است که تا به حال اسم این عرق را نشنیده باشد. در اوایل فصل بهار، فضای شهر شیراز آکنده از عطر بهارنارنج است. در تهیه‌ی عرق بهارنارنج، شکوفه‌های نارنج را جمع‌آوری و سپاس با استفاده از دستگاه‌های مخصوص، تقطیر می‌کنند. این سوغات شیراز از جمله پرطرفدارترین عرق‌ها در این شهر به‌شمار می‌رود.
عرق بیدمشک
دیگر عرق معروف شیراز عرق بیدمشک است. بیدمشک به گروهی از درخت‌ها یا درختچه‌های زینتی اطلاق می‌شود که سنبله‌های معطری دارند. بیدمشک نیز مثل بهارنارنج در ابتدای بهار به‌عمل می‌آید. علاوه بر معطر بودن، زیبایی بیدمشک از دیگر ویژگی‌های آن است که باعث می‌شود تا از شاخه‌های آن در تزیین سفره‌ها‌ی هفت‌سین استفاده شود. اسانسی که از بیدمشک گرفته می‌شود عرق بیدمشک نام دارد. عرق بیدمشک سوغات شیراز است. عطر کم‌نظیر این عرق باعث شده تا از آن در معطر ساختن شربت‌ها استفاده شود. همچنین خواص درمانی فراوانی نیز برای عرق بیدمشک برشمرده شده است. عرق بیدمشک از آن دسته سوغات‌هایی به‌شمار می‌رود که همواره با استقبال فراوان گردشگران روبه‌رو بوده است.
گلاب
کمتر کسی است که آوازه‌ی گلاب شیراز را نشنیده باشد. گلاب را در کشورمان عمدتاً با شهرهای کاشان و شیراز می‌شناسیم. وفور گل محمدی در شهرهای کاشان و شیراز باعث شده تا گلاب یکی از مهم‌ترین سوغات‌ها در این شهرها باشد. از جمله مهم‌ترین کاربردهای می‌توان به نقش آن در تهیه‌ی شربت‌ها اشاره کرد. همچنین در طبخ بسیاری از غذاهای ایرانی نیز از گلاب استفاده می‌شود؛ لذا مرغوبیت گلاب نقش به‌سزایی در خوش‌طعم و معطر بودن انواع غذاهای ایرانی دارد. یکی از دلایل اهمیت فصل بهار در شیراز وفور انواع عرقی‌جات و گلاب در این شهر است. محبوبیت گلاب شیرازی به‌قدری بالاست که کمتر مسافر یا گردشگری می‌تواند این سوغات شیراز را نادیده بگیرد. علاوه بر نقش کیفیت گل محمدی تازه، نقش توسعه‌ی کارخانه‌های تولید گلاب نیز در مرغوبیت این سوغات محبوب در شیراز کتمان‌ناپذیر است. عواملی از این دست‌اند که شیراز را به یکی از مهم‌ترین مراکز تولید گلاب در کشورمان بدل کرده‌اند.
منبت‌کاری
علاوه بر انواع شیرینی‌جات خوشمزه و نیز عرقی‌جات، صنایع دستی و آثار هنری از دیگر سوغات‌ها در شهر شیراز به‌شمار می‌روند. آثار منبت‌کاری از جمله سوغات‌های نفیس شیراز هستند که با استقبال چشمگیر گردشگران مواجه می‌شوند. منبت‌کاری در واقع هنر کاردستی بر چوب است. در بازار شیراز نمونه‌های مرغوب و کم‌نظیری از منبت‌کاری دیده می‌شود. منبت‌کاری در عین حال که از جمله صنایع دستی ظریف به‌شمار می‌رود، سابقه‌ی تاریخی فراوانی نیز در کشورمان و به‌خصوص شهر شیراز دارد؛ این امر بر اهمیت این سوغات شیراز تاثیر فزاینده‌ای دارد. هنرمندان در منبت‌کاری با ارزان‌ترین مواد اولیه باارزش‌ترین و زیباترین آثار هنری را خلق می‌کنند.
خاتم کاری
خاتم کاری از دیگر هنرهای دستی در شیراز است. شیراز از دید کارشناسان پرشماری پایتخت خاتم‌کاری ایران است. بسیاری خاستگاه این هنر کم‌نظیر را این شهر می‌دانند. نمونه‌های متنوع، مرغوب و کم‌نظیری از خاتم‌کاری به‌عنوان سوغات شیراز در بازار این شهر عرضه می‌شود. خاتم ترکیبی از چندضلعی‌های منتظم با تعداد اضلاع متفاوت است که با استفاده از مواد اولیه‌ی متنوع در رنگ‌ها و طرح‌های مختلف ساخته می‌شود. خاتم کاری نیز به‌مانند منبت‌کاری از جمله هنرهای دستی با سابقه در کشورمان است و از این جهت به‌لحاظ تاریخی نیز از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. بسیاری از گردشگران با هدف مشاهده‌های آثار چشم‌نواز خاتم‌کاری در شیراز به این شهر سفر می‌کنند. محصولات هنر خاتم‌کاری بی‌تردید یکی از بهترین گزینه‌ها به‌عنوان سوغات یا هدیه به‌شمار می‌روند.
قلم زنی
قلم‌زنی دیگر هنر دستی مطرح در شیراز است. متخصصان، استادان و هنرمندان با به‌کارگیری ابزار ویژه‌ی این هنر بر انواع فلزات زیباترین طرح‌ها را رقم می‌زنند. از این فلزات می‌توان به طلا، نقره، مس و... اشاره کرد. نمونه‌های متنوعی از این هنر کم‌نظیر به‌عنوان سوغات شیراز در بازار این شهر عرضه می‌شود.از جمله کاربردهای قلم‌زنی تزیین ظروف است. انواع این ظروف در شیراز قابل‌تهیه است. با قلم‌زنی زیباترین طرح‌ها بر ظروف فلزی حک می‌شود. کمتر مسافری است که بتواند از این هنر چشم‌پوشی کند. قلم‌زنی نیز به‌لحاظ تاریخی پیشینه‌ی درخور توجهی دارد و از این نظر نیز هنری حائز اهمیت فراوان است. قلم‌زنی سابقه‌ای چندهزارساله دارد.
گبه
گبه فرشی مخصوص شیراز است. گبه به لحاظ بصری بسیار زیباست. این فرش از الیاف پنبه یا پشم ساخته می‌شود و به‌طور معمول نسبت به سایر فرش‌ها ابعاد کوچک‌تری دارد. استفاده از گبه در میان عشایر قشقایی بسیار رایج است. کمتر مسافری است که تحت تاثیر هنر دستی که به تولید گبه می‌انجامد، قرار نگیرد. انواع گبه در بازار شیراز نیز عرضه می‌شوند؛ به این ترتیب این فرش به‌سهولت در دسترس کسانی می‌خواهند آن را به‌عنوان سوغات شیراز به عزیزانشان هدیه دهند، یا حتی برای خود تهیه کنند، قرار دارد. گبههای با طرح خشتی و گبههای قابی‌شکل از جمله محبوب‌ترین گبهها به‌شمار می‌روند.
همان‌طور که دیدیم شیراز به‌لحاظ تنوع در سوغات از مهم ترین شهرهای ایران است. بسیاری از شیرینی‌جات سنتی با بالاترین کیفیت در این شهر عرضه می‌شود. همچنین گستردگی انواع گلستان و باغات در این شهر باعث شده تا شمار درخور توجهی از عرقی‌جات با بالاترین کیفیت در این شهر تولید شود. سوغات شیراز به این دسته‌ها محدود نمی‌شود؛ صنایع دستی نیز بخش دیگری از سوغات این شهر است که توجه گردشگران را به خود جلب می‌کند. هنر دست در این شهر چشمگیر و صنایع دستی چنان زیبا و کم‌نظیرند که چشم‌پوشی از آن‌ها ناممکن است. بیهوده نیست که شیراز هرساله میزبان گردشگران و مسافران بسیاری است
