کوه بوز سینه ارومیه

موقعیت جغرافیایی: در مابین قله دالانپر و زردکوه(کۆرا ره زه وان) در جنوب غربی استان آذربایجان غربی و در 60 کیلومتری شهر ارومیه و در شمال اشنویه قرار دارد. دریاچه های اطراف کوه، طبیعتی فوق العاده به آن بخشیده و باعث آب و هوایی پاک و مطبوع شده است. بوزسینه دارای ارتفاعی بالغ بر 3480 متر از سطح دریا می‌باشد می باشد.

قله بُزسینا(بۆزسینا-وارێ سینا)

(bozê sîna_warê sîna)

بُز(boz):

(کردها boz را کلفت تلفظ می کنند مثل زبان انگلیسی) درزبان کردی به جنس کم رنگ و خاکستری و جنسى که در زیر نور آفتاب کم رنگ وکال مى شود بُز می گویند مثل اَشیای رنگی، لباس، ماشین و آهن رنگی که مدت زمان زیادی در زیر نور آفتاب قرار گیرد و به مرور زمان از رنگ اصلی آن کاسته و کم رنگ شود.

کردها (بُز) را بیشتر برای سنگهای خاکستری و موی کم رنگ انسانها و حیوانات بکار می برند.

بخاطر سنگهای خاکسری دهلیز که در زیر قله بُزسینا قراردارد قله خود را از دور کم رنگ نمایان می کند.

سینا هم برگرفته شده از نام قبیله ای از ایل خیلانی که قله و اطراف آن ییلاق آنان بوده از فصل بهار تا پاییز مثل زندگی همه ی قبایل کُردستان در رشته کوه زاگرس.

ملت کُرد بصورت عشایر تقسیم بندی و هر عشیره به چند قبیله (قوبیله qubîle) کوچکتر تقسیم شدند.

قبیله سینا الان هم در شهر اربیل(هه ولێر) مرکز حکومت اقلیم کُردستان عراق و اطراف آن زندگی می کنند و روستای سینا ی آن قبیله در دشت اربیل توسط حزب بعث وقت عراق ویران شد.

قله بُزسینا به نام (وارێ سیناwarêsîna) هم تلفظ می شود.(وار) به معنای جای چادرزدن عشایر در ییلاق می باشد.(وار)به اضافه(سینا)می شود واری سینا یعنی ییلاق و جا چادر قبیله سینا،قبیله سینا درآنجا سکونت کردند و نام قله بوزسینا به نام آنها نامگذاری شده.

نمونه های زیادی داریم از این نام گرفتن ها مثل:سپی ریزخیلانی

کۆرا ره زه وانی هُذبانیان.

نویسنده معروف روسی ا.م.دیاکونوف در کتاب خود( تاریخ ماد) نوشته:ایشپوئینی پادشاه اورارتو بهنگام جنگهای خانگی آشور به کرانه های دریاچه ارومیه آمد و پادشاهی کیلزان را به اورارتو منضم ساخت و ظاهراً شکست سختی به پادشاه ‌(ماننا)وارد کردە زیرا که در دهه دوم قبل از میلاد(یعنی هشت صد و چند سال قبل ازمیلاد) پادشاه (ماننا)(شارسینا)پسر (مکتیارا)(نیک دیارا)فرمانروای پادشاهی های پیرامون دریاچه ارومیه بوده است.ص209و210.

شاید قبل از این قله بنام پادشاه ماننا(شارسینا) نامگذاری شده و چون جای ییلاق عده ای از عشیره ای خیلانی بوده خود قبیله به نام قله نام گرفته باشد.این قسمت را واگذار می‌کنم به تاریخ دانان و پژوهشگران که در توان بنده حقیر نمی‌باشد.

قله بُزسینا سه تا دریاچه دارد که پژوهشگران نوشته اند: نشانه های زیادی وجود دارد که قلل دالانپر و بُزسینا در عصر یخبندان یخچال بوده‌اند.

در قله دوتا دهلیز وجود دارد که دارای برفچال می‌باشند در تمام فصول سال برف آنها وشمال قله تمام نمی‌شود و جای مناسبی است برای کوهنوردانی که فنی کار می‌کنند و بهترین وقت برای کار کردن در این برفچالها از اوایل اردیبهشت تا اواخر خردادماه و در فصل پاییز می باشد چون در تابستان خیلی نرم و در زمستان بهمن گیراست.

قله بُزسینا مسیرهای متعددی برای صعود کوهنوردان دارد.

• مسیر زمستانه و تابستانه از سه راهی روستای(کوله بهی)شروع می شود،در زمستان از همانجا تا قله باید کوهپیمایی کرد ولی در تابستان چون جاده آسفالت است با ماشین تا نزدیک قله و در زیر قله هم به چندتا پاکوب کوچکتر تقسیم می شود.
• شروع کوهپیمایی از روستای خوراسپ (خوراسپ و بیراسپ دو روستای هستند که در منطقه ی مرگور ارومیه و در دامنه ای قله بُزسینا قرار دارند که نام آنها در کتاب اوستا آمده و احتمال می‌رود پدرو مادر و یا خواهر و برادر زرتشت پیغمبر باشند) شروع می شود تا قله.
• مسیری از قله زردکوه و گردنه ناورون(کۆرا ره زه وان، گه وری یا ناوروون) شروع می شود تا قله.